اثر گیاه مرزه روی فاکتورهای تری گلیسرید، گلوکز، کراتینین و آنزیم آلکالن فسفاتاز alp)) کبدی در رت

زمینه و هدف: مرزه یا ساتوریا خوزستانیکا (satureja khuzestanica) از گیاهان بومی ایران می باشد که به طور گسترده ای در نواحی جنوبی کشور به ویژه استان لرستان وجود دارد و در طب سنتی دارای مصارف پزشکی، از جمله فعالیت ضد درد و عفونت می باشد. در مطالعات قبلی مشاهده گردید که این گیاه باعث کاهش معنی دار وزن در موشهای مورد آزمایش شده است. بر همین اساس بر آن شدیم اثرات دم کرده و اسانس روغنی این گیاه را روی وزن بدن، دریافت غذا و فاکتورهای لیپیدی، قندی، پروتئینی، الکترولیت ها و آنزیم های کبدی در رت بررسی کنیم. روش بررسی: این مطالعه تجربی است که در سال 1382 در مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی لرستان انجام شد. دم کرده گیاه مزبور به مقادیر 75، 150 و 250 میلی گرم بر کیلوگرم از راه خوراکی به مدت سه هفته به ترتیب برای حیوانات در سه گروه تجویز شد و در گروه چهارم، اسانس روغنی گیاه در آب خوراکی به میزانppm 1000 حل و تجویز گردید. در عین حال برای گروه کنترل هیچگونه گیاهی تجویز نشد. وزن حیوانات و میزان دریافت آب و غذای آنها بصورت روزانه ثبت گردید و در پایان 3 هفته فاکتورهای خونی و آنزیم های کبدی در سرم این حیوانات اندازه گیری شد. داده ها با آزمون anova یکطرفه و بدنبال آن آزمون tukey با یکدیگر مقایسه گردید و در بعضی گروهها که توزیع داده ها نرمال نبود از آزمون من ویتنی استفاده شد. یافته ها: میزان تری گلیسرید سرمی در گروه اسانس روغنی )92/3±15/43 میلی گرم بر دسی لیتر) نسبت به گروه کنترل (03/8±99/89 میلی گرم بر دسی لیتر) تفاوت معنی دار داشت (001/0p<) و نیز میزان قند خون ناشتا (fbs) سرمی در گروه سوم (5/8±86/117 میلی گرم بر دسی لیتر) و گروه اسانس روغنی (1/7±22/97 میلی گرم بر دسی لیتر) نسبت به گروه کنترل (91/15±97/165 میلی گرم بر دسی لیتر) تفاوت معنی داری را نشان دادند (001/0p<). میزان دریافت غذا در گروه سوم به مدت سه هفته (گرم 5/3±87/80) نسبت به گروه کنترل (گرم 9/3±91/88) با 001/0p< تفاوت معنی دار داشت ولی در گروه اسانس روغنی میزان دریافت غذا در این مدت (گرم 9/7±45/101) نسبت به کنترل بیشتر بود (001/0p<). میزان کراتینین سرمی در تمام گروههای دم کرده گیاه و اسانس روغنی با 001/0p< کاهش معنی داری را نسبت به گروه کنترل نشان دادند. در مورد آنزیم های کبدی آلکالن فسفاتاز alp)) در سرم حیوانات گروه اسانس روغنی (iu/l 88/15±55/166) نسبت به گروه کنترل (iu/l 04/27±11/372) با 01/0 p<تفاوت معنی داری را از نظر مقدار و فعالیت نشان داد. هیچ تغییری در وزن حیوانات در گروههای مورد آزمایش نسبت به گروه کنترل مشاهده نشد. نتیجه گیری: بنظر می رسد که دم کرده و اسانس روغنی ساتوریا خوزستانیکا می توانند خواص کاهش دهنده گلوکز و تری گلیسرید سرمی و در گروه دم کرده باعث تضعیف اشتها شده اما در گروه اسانس روغنی باعث افزایش اشتها شد و همچنین توانائی بهبود عملکرد کلیوی از طریق کاهش کراتینین سرم و تقویت کننده عملکرد کبدی از طریق کاهش فعا لیت آنزیم آلکا لن فسفاتاز کبدی را داشته باشند.